Xuất phát từ yêu cầu lãnh đạo cách mạng, Công hội đỏ, tổ chức chính thức của công nhân lao động Bình Định ra đời từ rất sớm, ngay sau khi các tổ chức cộng sản đầu tiên của tỉnh được thành lập như chi bộ Nhà máy đèn Quy Nhơn (thành lập tháng 3/1930 do đồng chí Lê Xuân Trữ làm bí thư), chi bộ Cửu Lợi (thành lập tháng 10/1030 do đồng chí Nguyễn Trân làm bí thư)... Thực hiện Chỉ thị của trên, các chi bộ đã khẩn trương phát triển các tổ chức quần chúng và coi công tác vận động, giác ngộ công nhân là việc làm cần kíp. Đến ngày 16/01/1946, hội nghị đại biểu công nhân cứu quốc tỉnh Bình Định được triệu tập và đã quyết định thành lập Ban Chấp hành lâm thời công nhân cứu quốc gồm 7 người do đồng chí Dương Văn Chính, công nhân nhà máy đèn Quy Nhơn làm bí thư. Trải qua 93 năm chiến đấu, xây dựng và trưởng thành, đến nay Công đoàn Bình Định đã phát triển mạnh mẽ, rộng khắp với 1580 công đoàn cơ sở, 85.071 đoàn viên trên tổng số 116.113 công nhân viên chức lao động.
Kể từ năm 1946 đến nay, Công đoàn Bình Định đã qua 14 kỳ đại hội, mỗi giai đoạn, mỗi thời kỳ lịch sử, đội ngũ công nhân viên chức, lao động tỉnh nhà luôn kề vai sát cánh, hăng hái đi đầu trong công cuộc xây dựng và bảo vệ quê hương, bảo vệ Tổ quốc. Với đặc thù vị trí địa kinh tế đặc biệt quan trọng trong việc giao lưu với các quốc gia ở khu vực và quốc tế; nằm ở trung điểm của trục giao thông đường sắt và đường bộ Bắc - Nam Việt Nam, đồng thời là cửa ngõ ra biển Đông gần nhất và thuận lợi nhất của Tây Nguyên, Nam Lào, Đông Bắc Campuchia và Đông Bắc Thái Lan thông qua Quốc lộ 19 và cảng biển quốc tế Quy Nhơn. Bình Định luôn là một địa bàn quan trọng, thuận lợi trong giao thương phát triển kinh tế và đảm bảo an ninh, quốc phòng.
Hiện nay, Bình Định đã và đang tập trung các nguồn lực đẩy nhanh tốc độ đầu tư xây dựng theo quy hoạch 8 khu công nghiệp (chưa tính các khu công nghiệp trong khu kinh tế Nhơn Hội) với tổng diện tích quy hoạch là 1.761 ha, 55 cụm công nghiệp với tổng diện tích 1.847,7 ha, đặc biệt là Khu kinh tế Nhơn Hội (14.308 ha, trong đó Khu Đô thị - Công nghiệp - Dịch vụ Becamex Bình Định có diện tích 2,308 ha). Đây là những cơ sở để đội ngũ công nhân, viên chức lao động Bình Định phát triển mạnh mẽ trong thời gian qua, đồng thời cũng kéo theo tổ chức Công đoàn Bình Định phải thay đổi cách thức, phương pháp hoạt động để bắt kịp với xu hướng phát triển của tỉnh nhà và nhu cầu ngày một đa dạng của người lao động.
Cùng với quá trình hội nhập quốc tế, dù phần lớn công nhân Bình Định vẫn là công nhân – nông dân, rời kìm búa là tay cày, tay cuốc nhưng tác phong công nghiệp đã hình thành; tình hình tư tưởng, tâm trạng công nhân, viên chức, lao động cơ bản ổn định, đại đa số có ý thức chính trị tốt, yêu nước, có niềm tin đối với Đảng; một bộ phận công nhân trẻ có hoài bão, có ước mơ, có trình độ, tay nghề tốt, muốn chứng tỏ mình và sẵn sàng thay đổi môi trường làm việc nếu nơi đó không đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng của bản thân; mặc dù vậy, trải qua giai đoạn khó khăn do đại dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp cắt giảm lao động, giảm giờ làm, giảm thu nhập… dẫn đến một bộ phận lao động bị mất việc làm hoặc phải làm nhiều công việc mới đủ trang trải cuộc sống cá nhân và gia đình. Những thách thức đó càng đặt ra cho Công đoàn Bình Định phải có những biện pháp phù hợp, vừa chứng minh được Công đoàn là mái nhà chung của người lao động, vừa phải giữ vững vị trí, vai trò là tổ chức chính trị xã hội dưới sự lãnh đạo của Đảng để đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của người lao động trong bối cảnh Việt Nam đã thừa nhận hai hình thức tồn tại của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở, bao gồm: công đoàn cơ sở và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp.
Ngày 12/6/2021, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 02-NQ/TW về đổi mới tổ chức và hoạt động của Công đoàn Việt Nam trong tình hình mới, tăng cường, vận động, thuyết phục để người lao động nâng cao hiểu biết, tự nguyện tham gia, thành lập, xây dựng công đoàn ở cơ sở, người sử dụng lao động bảo đảm quyền của người lao động được tham gia và hoạt động trong tổ chức công đoàn theo quy định của pháp luật, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người lao động và sự phát triển của doanh nghiệp.
Trên cơ sở thực tiễn và mục tiêu, quan điểm, định hướng đã nêu trong Nghị quyết 02, cần thực hiện những giải pháp sau để đổi mới hoạt động của tổ chức Công đoàn nói chung, Công đoàn Bình Định nói riêng trong thời gian tới như sau.
Thứ nhất, cần học tập, nghiên cứu, quán triệt sâu sắc những vấn đề cốt lõi của tổ chức Công đoàn ngay từ trong nội bộ, trước tiên là đội ngũ cán bộ công đoàn, nhất là cán bộ chuyên trách để tự nhìn nhận, để hiểu Công đoàn là gì, Công đoàn Việt Nam khác những tổ chức công đoàn khác ra sao? Đối tượng của Công đoàn là ai, khác với các đối tượng khác như thanh niên, phụ nữ, nông dân như thế nào? Nhu cầu, tâm tư, nguyện vọng của người lao động là gì và Công đoàn nên làm gì để thỏa mãn nhu cầu đó? Công đoàn cần quan tâm đến những hoạt động gì phù hợp với tính chất công việc của người lao động, có phải chỉ là những hoạt động phong trào bề nổi hay đi vào những vấn đề mang lại lợi ích thiết thân cho người lao động?... Đây cũng chính là quá trình xây dựng xây dựng đội ngũ cán bộ công đoàn chuyên nghiệp, bản lĩnh, trí tuệ, tâm huyết, đủ phẩm chất và năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới như chúng ta thường nói “cán bộ nào, phong trào ấy”. Bởi nếu cán bộ công đoàn không hiểu bản chất của Công đoàn, đối tượng của tổ chức Công đoàn mà cứ mải mê chạy theo những hoạt động bề nổi, phô trương thì sẽ dần xa rời thực tế, không thu hút người lao động vào tổ chức Công đoàn.
Thứ hai, tăng cường tiếp cận người lao động tại cơ sở thông qua việc đi cơ sở, lắng nghe cơ sở để nắm bắt tình hình, từ đó tuyên truyền, thu hút, thuyết phục người lao động; góp phần nâng cao hiệu quả công tác tập hợp, vận động đoàn viên, người lao động; tập trung phát triển đoàn viên, công đoàn cơ sở. Chúng ta phải chấp nhận việc người lao động có sự tự do lựa chọn tổ chức người lao động tại cơ sở, và việc của chúng ta là làm thế nào để người lao động thấy được sự ưu việt của Công đoàn so với các tổ chức của người lao động khác trong đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động. Bên cạnh đó, chúng ta cũng phải chứng minh cho người sử dụng lao động thấy thiện chí của Công đoàn là đồng hành cùng doanh nghiệp, là tổ chức duy nhất hướng tới việc xây dựng quan hệ lao động ổn định, hài hòa để doanh nghiệp phát triển, người lao động có cuộc sống và thu nhập ngày càng tăng. Có thể lấy ví dụ của một số nước Châu Á như Indonesia, Campuchia là những quốc gia điển hình về tình hình phức tạp của doanh nghiệp và bất ổn xã hội do có quá nhiều tổ chức đại diện của người lao động hoạt động trong một doanh nghiệp.
Kiểm tra công tác phòng, chống Covid-19 tại Công ty TNHHTa6n Phước (KCN Phú Tài)
Thứ ba, tiếp tục cụ thể hóa hoạt động công đoàn bằng quy chế, quy định, quy trình công khai để cán bộ công đoàn, đoàn viên giám sát việc thực hiện. Có quy chế, quy định, quy trình thì cán bộ công đoàn sẽ biết mình ở vị trí nào, làm công việc gì, làm như thế nào để hoàn thành tốt công việc nhưng đồng thời, khi luân chuyển sang vị trí khác thì người cán bộ đó cũng mau chóng làm quen công việc mới nhờ vào những quy trình đã được chuẩn hóa. Đây cũng là một nội dung của chuyển đổi số trong hoạt động công đoàn, là một trong ba khâu đột phá của nhiệm kỳ 2023-2028 mà Công đoàn Bình Định đã đặt ra.
Tóm lại, đổi mới cách thức hoạt động công đoàn không phải là vấn đề có thể hoàn thành trong một ngày mà là cả một quá trình, từng bước vững chắc, phải chọn những điểm đột phá. Cùng với việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công đoàn là việc thay đổi cách thức làm việc, tăng cường đi cơ sở, thay đổi cách tuyên truyền, vận động người lao động; xây dựng nguồn lực tài chính đủ mạnh để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của tổ chức Công đoàn; tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tổ chức và hoạt động công đoàn; hoàn thiện chính sách, pháp luật; tăng cường và nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội với Công đoàn. Tin tưởng rằng, với quyết tâm chính trị và khát vọng của đội ngũ công nhân, viên chức, lao động tỉnh nhà, Công đoàn Bình Định sẽ hoàn thành xuất sắc các chỉ tiêu trong nhiệm kỳ, góp phần xây dựng Bình Định trở thành tỉnh phát triển thuộc nhóm dẫn đầu của khu vực miền Trung.